Algemeen
In mijn advocatenpraktijk ben ik regelmatig geconfronteerd geweest met geschillen waarvoor geen juridische oplossing bestaat of waarbij een juridische benadering geen genoegzame oplossing biedt. Daarnaast zie ik dat rechtszaken bij de betrokken partijen onder andere tot spanningen leidt. Daar komt bij dat partijen in een gerechtelijke procedure overgeleverd zijn aan het oordeel van de rechter. Op basis van de processtukken neemt de rechter een beslissing waar partijen het dan mee moeten doen. De kans bestaat dat één van partijen het niet eens is met die uitspraak. Soms zelfs zijn beide partijen het er niet mee eens. Het is dan niet uitgesloten dat er één of meerdere nieuwe rechtszaken volgen of dat er hoger beroep wordt ingesteld tegen de uitspraak van de rechter.
Vanwege deze nadelen en om partijen beter te kunnen bijstaan ben ik mij gaan verdiepen in mediation. Mediation is – heel kort gezegd – een manier om geschillen op te lossen. Uitgebreider geformuleerd is mediation een vorm van bemiddeling in conflicten, waarbij een neutrale bemiddelingsdeskundige, de mediator, de communicatie en onderhandelingen tussen partijen begeleidt om vanuit de werkelijke belangen van partijen tot een gezamenlijk gedragen en een voor ieder van partijen optimale besluitvorming te komen.
Voordelen mediation
Als voordelen van mediation worden genoemd:
- de besparing van tijd: de meeste mediations leiden in 3 tot 5 sessies van ongeveer twee uur tot een uitkomst. Gerechtelijke procedures daarentegen nemen veel tijd in beslag, mede omdat de wet bepaalde termijnen voorschrijft en omdat de rechterlijke macht overbelast is.
- de besparing van kosten: mediation is aanzienlijk goedkoper dan het voeren van een gerechtelijke procedure. Bij mediation is slechts één mediator betrokken; de kosten hiervan worden vaak door beide partijen gedeeld. In een rechtszaak moeten beide partijen ieder hun eigen advocaat betalen.
- informeel traject: bij mediation zitten beide partijen aan tafel en gelden er geen ingewikkelde procedures. Dat is anders bij gerechtelijke procedures.
- vertrouwelijkheid en beslotenheid: wat tijdens de mediation wordt besproken, is vertrouwelijk en de mediationsessies zijn niet openbaar, terwijl rechtszaken openbaar kunnen zijn en is wat besproken wordt met de andere partij niet vertrouwelijk.
- zelfbeschikking en maatwerk: partijen bepalen zelf waar het tijdens de mediation over gaat en wat de uitkomst van de mediation is. Een rechtszaak brengt onzekerheid met zich over wat de uitspraak van de rechter gaat zijn.
- aandacht voor emoties: mediation is er op gericht dat de deelnemers zich inhoudelijk en emotioneel gehoord voelen. De mediator begeleidt de deelnemers om opnieuw, anders en beter naar elkaar te luisteren. In gerechtelijke procedures is hiervoor eigenlijk geen ruimte.
- duurzaam en toekomstgericht: bij mediation staan de onderliggende bedoelingen, wensen en belangen van de deelnemers centraal. Het conflict ligt in het verleden en de oplossing ligt in de toekomst. Een gerechtelijke procedure gaat vooral over het verleden en de juridische gevolgen daarvan met het risico daarin te blijven ‘hangen’.
Wanneer mediation?
Mediation kan worden ingezet zowel bij persoonlijke als bij zakelijke geschillen. Voorbeelden van persoonlijke conflicten zijn kwesties op het gebied van het familierecht, zoals een (echt)scheiding, het opstellen van een (echt)scheidingsconvenant of vaststellingsovereenkomst, de verdeling van (gemeenschappelijke) goederen, het opstellen van een ouderschapsplan, de vaststelling van een zorg- en contactregeling of de vaststelling van alimentatie en andere familiezaken, maar ook burenruzies.
Voorbeelden van zakelijke geschillen zijn kwesties op het gebied van het arbeidsrecht (werkgever/werknemer), bestuursrecht (overheid/burger) en de levering van goederen en diensten (verkoper/klant).
Kenmerken van mediation
De basiskenmerken van mediation zijn vrijwilligheid, zelfbeschikking en vertrouwelijkheid. Omdat mediation plaatsvindt op basis van vrijwilligheid, staat het de deelnemers vrij om de mediation op elk gewenst moment te stoppen. Die vrijwilligheid betekent niet dat de aanwezigheid van de deelnemers daarmee vrijblijvend is. Omdat partijen hebben aangegeven dat zij er in onderling overleg uit willen komen, is het partijen om zich er serieus voor in te zetten om er ook uit komen.
Alles wat tijdens de mediation wordt besproken, is vertrouwelijk. De deelnemers tekenen ook voor die vertrouwelijkheid. De deelnemers moeten zich vrij voelen om tijdens de mediation over alle onderwerpen te spreken waar het volgens hen over zou moeten gaan.
Mijn rol als mediator
Ik als mediator begeleid partijen om vanuit hun zelfstandigheid door overleg tot een uitkomst van hun geschil te komen, die door beide partijen gedragen wordt. Hoe de uitkomst van de mediation er uitziet, is volledig aan partijen zelf.
Vanwege de hiervoor genoemde voordelen van mediation en de positieve impact die mediation op partijen kan hebben, heb ik er voor gekozen een opleiding tot mediator te volgen. In 2023 heb ik de basisopleiding MfN registermediator gevolgd volgens het protocol van de mediatorsfederatie Nederland (MfN). Aansluitend het theorie-examen MfN registermediator behaald. Daarnaast heb ik de specialisatie-opleiding tot familiemediator gevolgd. Momenteel bereid ik mij voor op het assessment, waarna ik mij zal inschrijven in het MfN-register.
Verder ben ik sinds 2024 vrijwilliger bij de buurtbemiddeling van de gemeenten Halderberge en Moerdijk. In die hoedanigheid bemiddel ik met collega-vrijwilligers in conflicten tussen bewoners over bijvoorbeeld geluidsoverlast, rommel/vuilnis van buren, pesterijen, erfafscheidingen, storende leefgewoonten, parkeerproblemen, enzovoorts.